Natuurlijk begrijpen de meesten van ons dat het belangrijk is om pensioen op te bouwen. Toch zet het de meeste mensen niet aan tot actie. Het eindresultaat? Een pensioengat. Een term die jou vast niet onbekend is. Ruim 75% van de Nederlanders heeft in de een of andere vorm een pensioengat. Een schokkend percentage, vind je ook niet? Hoe dramatisch de cijfers ook zijn en hoe vaak de overheid hier ook campagne over voert, ‘we’ komen niet van dat ene gat om dat andere gat te dichten. Wat houdt ons tegen?
Wat zijn de oorzaken?
Eerst de term ‘pensioengat’. Wat is het überhaupt? Simpel gezegd betekent het dat je niet voldoende geld hebt om een aangenaam leven te leiden na je pensioen. Jammer, want juist dán heb je zeeën van tijd om leuke dingen te ondernemen (en zoals ik in de vorige mail al schreef…het leven zal dan waarschijnlijk ook duurder worden).
Het ontstaan van een pensioengat kan veel oorzaken hebben. Heb je veel verschillende werkgevers gehad of ben je zelfstandig? Ben je gescheiden? Het is een kleine greep aan situaties, waardoor je (misschien) minder pensioen opbouwt. Via deze link vind je een lijst met mogelijke oorzaken. Heb je dan ook daadwerkelijk een pensioengat? Nee, niet direct maar hier kom ik later nog op terug
Hoe goed ken je jezelf?
En nu? Je vraagt je vast af of jij ook tot die 75% hoort. En áls dat zo is, dan wil je dat pensioengat dichten…toch? Jammer genoeg loopt het juist op dit punt vaak vast. Aanpakken maakt plaats voor uitstellen. En daar zijn wij mensen ontzettend goed in. Gedragspsychologen hebben daar veel onderzoek naar gedaan, en hier is dan ook genoeg over te vinden om te lezen. Een leuk en lezenswaardig boek hiervoor is ‘Net Iets Slimmer’ van Michiel van Vugt. Te koop via bijvoorbeeld bol.com, maar we hebben nog wel een paar exemplaren op kantoor liggen voor de geïnteresseerde.
Over de toekomst nadenken vinden wij mensen erg eng. We associëren ‘ouderen’ eerder met ziekte, armoede en de dood. Niet met vrije tijd, golfen en reizen. Vrij pessimistisch vooruitzicht dus.
Daarnaast toont neurologisch onderzoek aan dat ons brein geen onderscheid maakt tussen sparen voor later ‘voor mijzelf’ of ‘voor een volstrekte vreemde’.
We kunnen ons niet of nauwelijks inleven in onze ‘bejaarde zelf’.
Wat ook meespeelt is delay discounting. Dit betekent dat als iemand kan kiezen tussen ‘vandaag 100 euro’ of ‘volgend jaar 200 euro’, dan kiest diegene in de meeste gevallen voor ‘vandaag 100 euro’. In ons hoofd neemt de waarde van iets in de toekomst af. Daardoor zijn we ook niet graag bezig met ‘later’. We zien simpelweg de waarde er niet van.
Verder zegt hoogleraar Psychologie Victor Lamme dat onzekerheid over pensioen ook bijdraagt aan uitstelgedrag. Ook al verdiep je je niet in je pensioen, je weet dat er ‘gedoe’ over is. „Die onzekerheid creëert angst”, zegt Lamme. „Dat is een heel basale emotie. En als daar geen simpele oplossing voor is, denk je: wegwezen. Niet meer aan denken.”
Krijg inzicht
Het is duidelijk; verdiepen in je pensioen is niet leuk en vaak ingewikkeld. Daar hebben we psychologische verklaringen niet eens voor nodig. Zoals we al eerder beschreven, vind je op internet veel lijsten met mogelijke oorzaken van een pensioengat. Maar, als je je daarin herkent, dan wil dat niet direct zeggen dat je daadwerkelijk een tekort hebt. Daar komen uiteraard veel meer factoren bij kijken.
Daarnaast is een ‘comfortabel pensioen’ erg persoonlijk. Dat ervaart iedereen anders. Juist daarom heb je een onafhankelijk iemand nodig die zich in jouw situatie verdiept. Dit leidt tot inzicht, inzicht geeft financiële rust en dat creëert weer emotionele rust.