Niet het beleggingsrisico, maar het doelrisico bepaalt of spaardoelen worden behaald!

Vraag je aan iemand wat ‘beleggen’ betekent, dan hoor je vaak: risico. Dat woord wekt al snel het gevoel van iets spannend of zelfs gevaarlijks. Sparen voelt voor velen juist als een warm dekentje—veilig, vertrouwd, geen slapeloze nachten. Maar klopt dat beeld eigenlijk wel? Laten we het eens samen bekijken.

Stel je voor: je krijgt drie antwoorden voorgeschoteld op de vraag ‘Wat begrijp je onder risico bij beleggen?’

1. Je kunt een deel van je geld verliezen.
2. Het rendement is misschien lager dan je had gehoopt.
3. Het lukt misschien niet om je uiteindelijke doel te bereiken.

De meeste mensen wijzen zonder aarzeling het eerste antwoord aan. Maar het derde, daar denken maar weinig mensen aan. Toch is dat juist waar de schoen wringt: we koppelen het middel (zoals sparen of beleggen) bijna nooit aan het eigenlijke doel (bijvoorbeeld een fijne oude dag of waardebehoud van je geld).

Doelrisico: het vergeten gevaar
Financiële producten neem je niet zomaar; je wilt iets bereiken. Misschien wil je kunnen blijven leven zoals je gewend bent als je stopt met werken, of je wilt gewoon dat je geld zijn waarde behoudt. Maar wie alleen kijkt naar het risico van beleggen, verliest makkelijk het ‘doelrisico’ uit het oog: de kans dat je jouw doel juist niét haalt.

Soms is het nodig om meer beleggingsrisico te nemen om het doel binnen bereik te houden. Een spaarrekening levert in cijfers misschien een klein plusje op, maar reken je inflatie en belasting mee, dan wordt dat voordeel een stille min. Vooral als het om doelen gaat die nog ver in de toekomst liggen, kan die min flink groeien.

Van nominaal naar reëel denken
We denken graag in bedragen: ‘100.000 euro op de bank, 2% rente, dus aan het einde van het jaar 102.000 euro. Lekker bezig!’ Maar inflatie en belasting zijn sluipmoordenaars. Stel, door inflatie en belasting houd je in werkelijkheid maar 99.000 euro aan koopkracht over. Op papier ben je 2.000 euro rijker, maar in het echt ben je 1.000 euro armer geworden.

Kijk eens naar dit voorbeeld: Iemand zet in 2010 honderdduizend euro op een spaarrekening. Met de gemiddelde spaarrente tussen 2010 en 2024 groeit het saldo tot ruim 117.000 euro. Klinkt goed, toch? Maar als je rekening houdt met inflatie en belasting, is die honderdduizend euro in koopkracht gezakt naar minder dan 65.000 euro—een daling van 35%. Op het bankafschrift zie je plus 17%, maar je portemonnee ervaart een flinke min: -35%.

Reclames: ‘loop geen onnodig risico’
Stel je voor: je zit in de auto. De radio staat aan. Plots hoor je twee reclames over sparen voor later. De eerste klinkt veilig: “Loop geen onnodig risico. Het risico van dit product is heel klein, slechts 1 op een schaal van 7.” De tweede klinkt spannend: “Loop geen onnodig risico. Het risico van dit product is heel groot, 6 op een schaal van 7.”

Wat zou jij kiezen? De meeste mensen gaan voor veilig. Dat doet de AFM ook; die hamert op beleggingsrisico’s. Maar stel je nu eens voor dat je 100.000 euro inlegt in dat veilige product, tussen 2005 en 2024. Je denkt: zo, dat staat vast! Maar stiekem sluipt er gevaar binnen. Tel je alles op – inflatie, belastingen – dan is je geld straks nog maar 81.000 euro waard. Het doel? Niet gehaald.

De conclusie is dat je met het eerste product weliswaar geen beleggingsrisico hebt gelopen, maar ook dat het beoogde doel niet is behaald. De koopkracht is immers fors afgenomen. Had je voor het tweede product gekozen, dan was het beleggingsrisico weliswaar toegenomen, maar had je jouw doel wellicht wel bereikt. De vraag is of je achteraf wel zo blij was met die ‘veilige’ keuze.

Conclusie
Soms lijken we vooral bezig te zijn met het vermijden van risico’s, terwijl het echte gevaar juist hier op de loer ligt: dat we het uiteindelijke doel uit het oog verliezen. Wie zich alleen focust op beleggingsrisico, kan ongemerkt het doelrisico vergroten. Dat is iets waar veel mensen zich niet van bewust zijn. Zelfs de AFM, die toeziet op onze financiële gezondheid, legt de nadruk vooral op het beleggingsrisico en vergeet daarbij het doelrisico.

Gelukkig hoeven de meeste Nederlanders zich niet dagelijks druk te maken over hun pensioen. Dat wordt geregeld door pensioenuitvoerders, die namens iedereen keuzes maken. Zou iedereen zijn of haar eigen pensioen regelen, dan zouden veel mensen geneigd zijn minder risico te durven nemen. Het gevolg? De kans dat het beoogde doel – een prettig pensioen – niet wordt bereikt, wordt alleen maar groter. En dat is nu precies het risico dat we liever niet lopen.

Kortom: de weg naar je doel vraagt soms om een beetje lef. Door verder te kijken dan de angst voor verlies, wordt de kans op het behalen van je dromen juist groter.